© Tom Palmaers
De werken voor het Belevingscentrum GRAAF zijn in de paasvakantie met de restauratie van twee beschermde kapellen van start gegaan. Het project kreeg in 2021 een provinciale erfgoedinvesteringssubsidie van 1.516.684,12 euro. Via de realisatie van dit belevingscentrum wordt het rijke Limburgs verleden van het Graafschap Loon ontsloten voor het brede publiek. Door een doorgedreven restauratie, herbestemming en herinrichting wordt de waardevolle historische site met twee beschermde kapellen, de middeleeuwse begijnhofkapel en de neogotische kapel, geherwaardeerd. Dit project draagt daardoor bij tot de ontwikkeling van een nieuwe sterke erfgoed-toeristische trekpleister in niet alleen Haspengouw maar ook heel Limburg.
E-xtra²: subsidies voor onderscheidende investeringsprojecten in Limburgs onroerend erfgoed
Sinds 2018 voert de provincie Limburg een impulsbeleid om Limburgs onroerend erfgoed op te waarderen tot sterke toeristische trekpleisters. Met dit reglement geven we een impuls aan onderscheidende investeringen in het Limburgs onroerend erfgoed. Voorwaarde is wel dat het erfgoed een publieke en bovenlokale hefboomfunctie krijgt. Het Limburgs erfgoed wordt hierdoor duurzaam in onze provincie verankerd. Met de provinciale impuls zorgen we ook voor een maatschappelijke, culturele en economische meerwaarde en het erfgoed levert zo een bijdrage aan een sterker bewustzijn van ons verleden. De impulsfinanciering zorgt daarenboven voor de realisatie van nieuwe toeristische producten met positieve economische effecten voor het Limburgs toeristisch ondernemerschap. Drie projecten kregen ondertussen een investeringssubsidie: ‘Liberation Garden’, het nieuwe WO II-bevrijdingsmuseum, in Leopoldsburg dat op 5 mei de deuren opent, het ‘Rendierjagerspad’ met zijn unieke archeologische sites in Zonhoven dat in 2024 zorgt voor een nieuwe erfgoed-toeristische buitenbeleving en het Belevingscentrum GRAAF.
Start van de restauratieve werken
Het Belevingscentrum ‘Graven van Loon’ wordt door de Stad Borgloon op de OCMW-site ondergebracht in de middeleeuwse begijnhofkapel of Graethemkapel, de neogotische kapel en de besloten tuin tussen beide gebouwen. “Op 21 maart gingen de werken van start. In een eerste fase worden de oude gebouwen van het OCMW en het woonzorgcentrum afgebroken. Zij maken plaats voor het nieuwe onthaalgebouw en een cafetaria/ontmoetingsruimte voor de bewoners van het woonzorgcenturm. Aansluitend ondergaan beide beschermde kapellen een restauratie. De vrijgekomen ruimte zal ingericht worden als groene verpoosplek”, duidt Eric Awouters, schepen van Financiën en Infrastructuur van de stad Borgloon.
Het restauratiedossier en de nieuwbouw met tuin is gegund voor een totaalbedrag van 4.597.978,90 euro. Het belevingscentrum opent de deuren tijdens Open Monumentendag in het tweede weekend van september 2024.
Graven van Loon
In het nieuwe interactieve belevingscentrum wordt het verhaal van de site alsook het rijke middeleeuwse en grafelijke verleden van Borgloon en bij uitbreiding Limburg, ontsloten voor het brede publiek. Dit is een voor Limburg cruciale periode in de geschiedenis. Het graafschap Loon ontstond in onze streken rond het jaar 1000. De eerste graven van Loon konden enkele oudere versnipperde gebieden in Haspengouw en de Kempen samenvoegen en werden zo nieuwe sterke regionale spelers. Het graafschap was iets kleiner dan het huidige Limburg, maar het grondgebied van het huidige Limburg gaat voor een groot deel terug tot het graafschap. Omdat het belevingscentrum op een toegankelijke wijze een verhaal brengt dat de hele provincie Limburg bestrijkt en elke Limburger zou moeten kennen, ondersteunen we als provinciebestuur dit project.
De hoofdstad van het Graafschap Loon was van bij het ontstaan tot 1192 Borgloon. De laatste graaf die volwaardig in Borgloon verbleef, was Lodewijk I. Hij ligt samen met zijn vrouw Agnes van Metz begraven in de middeleeuwse begijnhofkapel. “Door de aanwezigheid van hun graf is het de uitgelezen locatie om dit verhaal uit de doeken te doen. Via bijkomend archeologisch en antropologisch onderzoek hopen wij meer te weten te komen over deze twee historische figuren. Deze informatie, zal samen met het , eerder ongekende, verhaal van de graven van Loon op een toegankelijke en belevingsvolle manier ontsloten worden voor diverse doelgroepen”, besluit schepen van woon- en leefomgeving Jeroen Bellings
Een greep uit een aantal verhaallijnen die uitgewerkt worden:
- Een introductiefilm die bezoekers kennis laat maken met de graven van Loon waaronder Lodewijk I van Loon en zijn vrouw Agnes van Metz
- De groei en de krimp van de macht van de graven van Loon en de gebieden die zij allemaal wisten te verwerven in het huidige grondgebied van de Benelux en Duitsland
- De steden die door de graven werden gesticht: Welke rechten kregen ze? Hoe leefden de burgers? Waarom bleven de steden klein?
- De rijke religieuze erfenis die de graven van Loon nalieten wordt getoond a.d.h.v. twee heiligen: Christina de Wonderbare en Lutgardis van Tongeren
- De hoofse cultuur van de middeleeuwen: zo was gravin Agnes van Metz een mecencas van de kunstenaar Hendrik van Veldeke, de oudste met naam bekende schrijver in het Nederlands
Verhaal reikt verder dan de provinciegrenzen
In het belevingscentrum komen alle belangrijke Loonse plaatsen in Limburg aan bod. Het belevingscentrum wordt bijgevolg een toegangspoort die bezoekers warm maakt en op weg zet om verder op ontdekking te gaan in Limburg en kennis te maken met het verleden van de provincie. Bovendien reikt dit verhaal verder dan de provinciegrenzen. De graafschappen Rieneck, Chiny, Holland… waren, soms maar kortstondig, in handen van de graven van Loon en delen elkaars geschiedenis.
