De deputatie geeft een erfgoedinvesteringssubsidie van 1 516 684,12 euro aan het project ‘Belevingscentrum Graven van Loon’. De stad Borgloon wil via de realisatie van dit belevingscentrum het rijke, maar minder gekende, verleden van Borgloon, het graafschap Loon en de provincie Limburg ontsluiten voor het brede publiek. Bovendien wordt de waardevolle historische site met twee beschermde kapellen, de middeleeuwse begijnhofkapel en de neogotische kapel, geherwaardeerd door een doorgedreven restauratie, herbestemming en herinrichting. Dit project draagt daardoor bij tot de ontwikkeling van een nieuwe sterke erfgoed-toeristische trekpleister niet alleen voor Haspengouw, maar ook voor heel Limburg.
E-xtra²
De provincie Limburg zoekt sinds 2018 naar grotere projecten om Limburgs onroerend erfgoed open te stellen voor toeristen en erfgoedliefhebbers. Met dit reglement geven we een impuls aan onderscheidende investeringen in het Limburgs onroerend erfgoed. Voorwaarde is wel dat het erfgoed een publieke en bovenlokale hefboomfunctie krijgt. Het Limburgs erfgoed wordt hierdoor duurzaam in onze provincie verankerd. Met de provinciale impuls zorgen we ook voor een maatschappelijke, culturele en economische meerwaarde. Het erfgoed levert zo een bijdrage aan een sterker bewustzijn van ons verleden. De impulsfinanciering zorgt daarenboven voor de realisatie van nieuwe toeristische producten met positieve economische effecten voor het Limburgs toeristisch ondernemerschap.
Na eerdere financiële toekenningen aan ‘Liberation Garden’, het WO II-bevrijdingsmuseum, in Leopoldsburg en het ‘Rendierjagerspad’ met zijn unieke archeologische sites in Zonhoven is het Belevingscentrum ‘Graven van Loon’ het derde bovenlokaal erfgoed-toeristisch project dat de komende jaren zal worden gerealiseerd in Limburg.
Graven van Loon
Het belevingscentrum ‘Graven van Loon’ zal door de Stad Borgloon op de OCMW-site ondergebracht worden in de middeleeuwse begijnhofkapel of Graethemkapel, de neogotische kapel en de besloten tuin tussen beide gebouwen. “Aan de achterzijde van de neogotische kapel paalt een in slechte staat niet-beschermde aanbouw. Deze aanbouw zal worden gesloopt en plaatsmaken voor een nieuwbouw. De beschermde monumenten zijn immers te beperkt in ruimte. De nieuwbouw zal functioneren als onthaalruimte die bovendien multifunctioneel gebruikt kan worden. Los van het belevingscentrum zullen op de site ook de oude gebouwen van het OCMW en het woonzorgcentrum worden afgebroken en plaatsmaken voor een cafetaria/ontmoetingsruimte voor de bewoners van het woonzorgcentrum, de bezoekers van het belevingscentrum en de Lonenaars. De overige vrijgekomen ruimte wordt ingevuld als nieuw stadspark,” duidt burgemeester van stad Borgloon Eric Awouters.
Cruciale periode in Limburgse geschiedenis
In het nieuwe interactieve belevingscentrum wordt het verhaal van de site alsook het rijke middeleeuwse en grafelijke verleden van Borgloon en bij uitbreiding Limburg, ontsloten voor het brede publiek. Dit is een voor Limburg cruciale periode in de geschiedenis. Het graafschap Loon ontstond in onze streken rond het jaar 1000. De eerste graven van Loon konden enkele oudere versnipperde gebieden in Haspengouw en de Kempen samenvoegen en werden zo nieuwe sterke regionale spelers. Het graafschap was iets kleiner dan het huidige Limburg, maar het grondgebied van het huidige Limburg gaat voor een groot deel terug tot het graafschap. Omdat het belevingscentrum op een toegankelijke wijze een verhaal brengt dat de hele provincie Limburg bestrijkt en elke Limburger zou moeten kennen, ondersteunen we als provinciebestuur dit project.
De hoofdstad van het Graafschap Loon was van bij het ontstaan tot 1192 Borgloon. De laatste graaf die volwaardig in Borgloon verbleef, was Lodewijk I. Hij ligt samen met zijn vrouw Agnes van Metz begraven in de middeleeuwse begijnhofkapel. “Door de aanwezigheid van hun graf is het de uitgelezen locatie om dit verhaal uit de doeken te doen. Het, eerder ongekende, verhaal van de graven van Loon zal hier op een toegankelijke en belevingsvolle manier ontsloten worden voor diverse doelgroepen”, besluit burgemeester Awouters.
Een greep uit een aantal verhaallijnen of objecten die worden getoond:
- Het oudste geschiedkundig werk over het graafschap Loon: de Historiae Lossensis van Johannes Mantelius (17e eeuw)
- Een introductiefilm die bezoekers kennis laat maken met de graven van Loon waaronder Lodewijk I van Loon en zijn vrouw Agnes van Metz
- De groei en de krimp van de macht van de graven van Loon en de gebieden die zij allemaal wisten te verwerven op het huidige grondgebied van de Benelux en Duitsland
- De steden die door de graven werden gesticht: Welke rechten kregen ze? Hoe leefden de burgers? Waarom bleven de steden klein?
- De rijke religieuze erfenis die de graven van Loon nalieten wordt getoond a.d.h.v. twee heiligen: Christina de Wonderbare en Lutgardis van Tongeren
- De hoofse cultuur van de middeleeuwen: zo was gravin Agnes van Metz mecenas van Hendrik van Veldeke, de oudste met naam bekende schrijver in het Nederlands
Toegangspoort tot Limburg én verder
In het belevingscentrum komen alle belangrijke Loonse plaatsen in Limburg aan bod. Het belevingscentrum is bijgevolg een toegangspoort die bezoekers warm maakt en op weg zet om verder op ontdekking te gaan in Limburg en kennis te maken met het verleden van de provincie. Bovendien reikt dit verhaal verder dan de provinciegrenzen. De graafschappen Rieneck, Chiny, Holland … waren, soms maar kortstondig, in handen van de graven van Loon en delen elkaars geschiedenis.
Het totaalbudget van het project bedraagt 4 229 260,51 euro en wordt ingezet voor de restauratie en de inrichting van het belevingscentrum in de begijnhofkapel en de neogotische kapel, het ontwerp en de bouw van een multifunctioneel onthaal en de omgevingsaanleg in de besloten tuin. Het belevingscentrum opent de deuren in september 2023.
E-xtra²: volgende deadline op 30 april 2022
Jaarlijks zijn er twee deadlines voor aanvragen: 30 april en 1 oktober. Projecten moeten de publieke ontsluiting van Limburgs onroerend erfgoed tot doel hebben en een bovenlokale uitstraling hebben. Aanvragers dienen twee stappen te doorlopen om kans te maken op provinciale ondersteuning. Projecten die op de shortlist komen, krijgen 20 000 euro om hun investeringsdossier voor te bereiden. In een volgende stap kan een project dan, binnen de perken van het budget, een provinciale subsidie krijgen tot 60% van de kosten om het project uit te voeren. Het investeringsproject moet een minimale totaalkost hebben van 650 000 euro om in aanmerking te komen.
Lokale overheden, autonome gemeentebedrijven, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en kerkfabrieken, vzw’s en feitelijke verenigingen kunnen aanvragen indienen.