Nieuwe mijlpaal in het oorlogs- en herdenkingstoerisme in Limburg

De Limburgse deputatie heeft aan het project ‘Duitse Oorlogsbegraafplaats Lommel’ van de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V. een erfgoedinvesteringssubsidie van 1 241 251,00 euro toegekend. De Duitse oorlogsgravenstichting wil via de realisatie van een nieuw bezoekers- en belevingscentrum de indrukwekkende beschermde militaire oorlogsbegraafplaats in Lommel beter ontsluiten voor het brede publiek. Het bezoekers- en belevingscentrum komt in het hoofdgebouw, dat gerestaureerd, heringedeeld en geherwaardeerd wordt. Dit project draagt bij tot de versterking van een erfgoed-toeristische trekpleister in Noord-Limburg en vormt een nieuwe mijlpaal in het ontwikkelen van het oorlogs- en herdenkingstoerisme in Limburg.

E-xtra²: subsidies voor onderscheidende investeringsprojecten in Limburgs onroerend erfgoed
De provincie Limburg zoekt sinds 2018 naar grote projecten om Limburgs onroerend erfgoed open te stellen voor toeristen en erfgoedliefhebbers. Met dit reglement geven we een impuls aan onderscheidende investeringen in het Limburgs onroerend erfgoed. Voorwaarde is wel dat het erfgoed een publieke en bovenlokale hefboomfunctie krijgt. Het Limburgs erfgoed wordt hierdoor duurzaam in onze provincie verankerd. Met de provinciale impuls zorgen we ook voor een maatschappelijke, culturele en economische meerwaarde en zo levert het erfgoed een bijdrage aan een sterker bewustzijn van ons verleden. De impulsfinanciering zorgt daarenboven voor de realisatie van nieuwe toeristische producten met positieve economische effecten voor het Limburgs toeristisch ondernemerschap.

Na eerdere financiële toekenningen aan het ondertussen geopende ‘Liberation Garden’, het WO II-bevrijdingsmuseum in Leopoldsburg, het ‘Rendierjagerspad’ met zijn unieke archeologische sites in Zonhoven en het Belevingscentrum ‘Graven van Loon’ in Borgloon, is het nieuwe bezoekers- en belevingscentrum voor de Duitse militaire oorlogsbegraafplaats in Lommel het vierde bovenlokaal erfgoed-toeristisch project dat in Limburg wordt gerealiseerd.

Duitse militaire oorlogsbegraafplaats wordt extra opgeladen
Op de Duitse militaire oorlogsbegraafplaats in Lommel liggen meer dan 39 000 gesneuvelden uit de Tweede Wereldoorlog en ook een 500-tal gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog. Daarmee is het de grootste Duitse militaire oorlogsbegraafplaats voor de Tweede Wereldoorlog in West-Europa. De begraafplaats werd in 1946 opgericht. In de jaren 1950 werd de parkaanleg, het hoofdgebouw en de crypte toegevoegd, naar ontwerp van architect Robert Tischler. Hoewel er bij de oprichting kort na de oorlog nog protest was tegen de begraafplaats, zien we nu al jaren de enorme waarde van deze plek voor vredes- en herinneringseducatie en herdenkingstoerisme.

Het hoofdgebouw van de oorlogsbegraafplaats deed sinds jaren dienst als verblijfsaccommodatie voor groepen jongeren die verschillende educatieve programma’s volgden van de Volksbund en vzw Over Grenzen die op de begraafplaats gevestigd is”, aldus Erik De Muynck afgevaardigde van de Volksbund in België. “Deze accommodatie voldeed niet meer aan de hedendaagse normen en zal in de toekomst worden opgevangen door verblijfsaccommodatie in de omgeving, terwijl de educatieve programma’s op de oorlogsbegraafplaats versterkt worden met en verankerd worden door het nieuwe bezoekers- en belevingscentrum.

Het hoofdgebouw krijgt hierdoor een volledige vernieuwing. Als beschermd monument wordt het gerestaureerd en wordt aan de binnenkant een uitgebreid bezoekers- en belevingscentrum voorzien met ook een multifunctionele ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen, workshops en andere educatieve activiteiten. De huidige horecazaak in het hoofdgebouw verhuist naar het aanpalende bijgebouw en krijgt daar meer ruimte en een nieuw terras. In de plaats komt het nieuwe onthaal voor de hele site.

Tot nu was de onthaalfunctie van de oorlogsbegraafplaats erg beperkt, met een kleine ruimte van enkele vierkante meters aanpalend aan de horecazaak. Dit nieuwe bezoekers- en belevingscentrum, dat gebruikt maakt van de nieuwste technieken, is een enorme stap voorwaarts. We vonden het belangrijk om op de begraafplaats zelf de serene sfeer onaangeroerd te laten. Toch is er nood aan verdieping, informatiedeling, (zelf)reflectie en leermomenten. Het nieuwe bezoekers- belevingscentrum in het hoofdgebouw biedt het antwoord.

De nieuwe onthaalruimte wordt het centrale ontvangstpunt voor de site. Bezoekers kunnen hier starten en op verschillende manieren de oorlogsbegraafplaats en het bezoekers- belevingscentrum ontdekken. Je kan eerst onbevangen de begraafplaats bezoeken en je daarna verdiepen in het bezoekers- en belevingscentrum of je kan eerst op zoek gaan naar context en verhalen en dan de begraafplaats ervaren.

Een greep uit een aantal verhaallijnen die worden getoond:

een introductie van de Belgisch geschiedenis tijdens de Tweede Wereldoorlog
de geschiedenis van de oorlogsbegraafplaats
persoonlijke verhalen van gesneuvelden die hun rustplaats vonden op de oorlogsbegraafplaats
op het einde van het parcours is er ruimte voor (zelf)reflectie over oorlog, vrede, persoonlijke autonomie, Europa en vele andere thema’s.

De Duitse militaire oorlogsbegraafplaats zal met haar nieuwe bezoekers- en belevingscentrum de relatie opzoeken met het recent geopende WOII-museum Liberation Garden in Leopoldsburg. Op inhoudelijk vlak wordt gezocht naar onderlinge verwijzing en aanvulling. Ook fysiek zal een fietsverbinding op termijn de Duitse militaire oorlogsbegraafplaats in Lommel, Liberation Garden in Leopoldsburg en het Geheim Kerkhof in Hechtel thematisch met elkaar verbinden.

Samenwerking tussen deze sites creëert een sterk toeristisch product dat aan onze gasten een geschiedenis vertelt die tot ver buiten de grenzen van Limburg reikt. Aangezien deze sites langs het fietsroutenetwerk liggen, verhogen we daarmee ook de kwaliteit van de (fiets)beleving van onze provincie.

Het totaalbudget van het project bedraagt 3 362 000,00 euro en wordt ingezet voor de restauratie en herindeling van het hoofdgebouw, het inrichten van het bezoekers- en belevingscentrum en de verplaatsing van het café/restaurant. Het nieuwe bezoekerscentrum opent de deuren in mei 2025.

De provincie Limburg ondersteunt project over onroerend erfgoed
Verspreid over verschillende subsidiereglementen geeft de provincie Limburg jaarlijks steun aan projecten over onroerend erfgoed in de provincie. Studies over onroerend erfgoed, publieksontsluiting, restauratie van niet beschermd klein historisch erfgoed en projecten waarbij jongeren met onroerend erfgoed aan de slag gaan komen allemaal in aanmerking. De voorwaarden van de verschillende reglementen ontdek je via https://www.limburg.be/erfgoedsubsidies. Lokale overheden, autonome gemeentebedrijven, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en kerkfabrieken, vzw’s en feitelijke verenigingen en voor niet beschermd klein historisch erfgoed ook privé-eigenaren kunnen aanvragen indienen. Voor meer informatie kan je terecht bij het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 75 75, pcce@limburg.be.