© Robin Reynders
De teller van het provinciaal digitaal telsysteem staat op 11,7 miljoen. Zoveel fietsers hebben de voorbije 3 jaar (2020-2022) gebruik gemaakt van het Limburgs fietsroutenetwerk. 3 miljoen daarvan zijn sinds de opening geteld op de fietsbelevingsprojecten Fietsen Door Het Water, Fietsen Door De Bomen en Fietsen Door De Heide. Deze cijfers bewijzen nogmaals dat Limburg een absolute koppositie in het fietstoerisme inneemt. Dit succes is gebouwd op drie pijlers: het partnerschap tussen provincie en de 42 gemeenten en de volgehouden investeringen in kwaliteit, innovatie in fietsbeleving en het gastvrij ondernemerschap van de toeristische ondernemers. Met het provinciebestuur en Visit Limburg voeren we een beleid van ontzorgen, inspireren en ondersteunen.
Die volgehouden inspanningen lonen: 4,8 miljoen subsidies voor investeringen in kwaliteit, comfort en veiligheid van de toeristische fietspaden, 18.000 meldingen op het digitaal meldpunt, 900.000 euro loonkosten voor beheer signalisatie en beheer, 2 miljoen euro voor uitrol van provinciaal plan belevingsvolle rustplaatsen,… Het fietsroutenetwerk is hét toeristisch topproduct en essentieel binnen de gehele vrijetijdseconomie. Na meer dan 25 jaar lijkt het voor velen een evidentie. Maar dat is het niet. Het vraagt een constante beleidsaandacht opdat het fietsroutenetwerk de rol van economische hefboom en katalysator kan spelen.
Partnerschap met 42 gemeenten: ontzorgen en ondersteunen
Het Limburgs toeristische fietsroutenetwerk bedraagt 2.000 km, een afstand van Limburg tot de Côte d’Azur en terug. Deze fietspaden zijn voor 80 % in beheer van de gemeenten. De andere 20 % wordt beheerd door andere wegbeheerders zoals de Vlaamse Waterweg, het Vlaams gewest,…. Het beheer stelt de gemeenten voor een grote uitdaging, zeker voor gemeenten met een groot aandeel in het toeristisch fietsroutenetwerk. De top 3 van de Limburgse gemeenten met het meest aantal kilometer toeristische fietspaden op hun grondgebied zijn Lommel (91,7 km), Sint-Truiden (90,3 km) en Oudsbergen (87,2 km). Door de uitgestrektheid is het fietsroutenetwerk ook in kleinere gemeenten vrij groot, bijvoorbeeld Gingelom (52,9 km), Heers (48,7 km), Kinrooi (43,2 km), Riemst (52,2 km).
Wij kiezen voor een ontzorgend en ondersteunend beleid. Ontzorgen doen we door een aantal taken in het beheer over te nemen via de provinciale onderhoudsploeg en de inzet van twee ploegen uit de sociale economie van De Wroeter en De Biehal. 16 medewerkers zijn zo fulltime bezig met monitoring en beheer van de signalisatie, het opruimen van zwerfvuil, manuele snoeiwerken, het onderhoud van de toeristische infrastructuur langs het fietsroutenetwerk, enz. Tel hierbij de 140 fietsmeters en -peters, dan zijn meer dan 300 ogen permanent gericht op de kwaliteit van ons netwerk. Een enorme ontlasting voor de gemeenten want de jaarlijkse loonkost bedraagt jaarlijks 900.000 euro.
De provinciale onderhoudsploeg en de twee sociale economie-ploegen geven onmiddellijk gevolg aan de meldingen die via het provinciaal meldpunt worden geregistreerd. Sinds de installatie in 2015 zijn al 18.000 meldingen geregistreerd. Sinds 2023 is er 1 geïntegreerd meldpunt voor het volledige fietsroutenetwerk, functioneel en recreatief samen. Dit jaar zijn hierop 1.150 meldingen ontvangen, die voornamelijk betrekking hebben op het toeristisch fietsroutenetwerk. In het toeristisch seizoen wordt per dag ongeveer 30 km door een onderhoudsploeg beheerd. Vooral het zwerfvuil blijft problematisch. Gemiddeld haalt een ploeg 5 zakken zwerfvuil per dag op of 100 zakken per maand, bijna 200 kg per maand.
Door in te zetten op organisaties uit de sociale economie biedt het toeristisch fietsroutenetwerk een job, begeleiding en een toekomstperspectief aan mensen die, om welke reden dan ook, weinig of geen kansen krijgen op de gewone arbeidsmarkt. Via competentieontwikkeling en zowel technische als generieke vormingen wordt ingezet op persoonlijke groei. Dit vertaalt zich naar medewerkers die intern doorstromen naar meer complexe of zelfstandige taken en zo meer vertrouwen opbouwen om de overstap te maken naar een bijkomende opleiding of richting de reguliere arbeidsmarkt. Uit getuigenissen blijkt dat werken aan het toeristisch fietsroutenetwerk een grote arbeidsfierheid en veel enthousiasme genereert, wat zich vertaalt in kwaliteitsvol werk.
Naast ontzorging ondersteunen wij de gemeenten ook in investeringen in kwaliteit, comfort en veiligheid van het fietsroutenetwerk. Wij nemen een groot gedeelte van de investeringskost ten laste. De voorbij 10 jaar is in 148 gemeentelijke investeringsdossiers 4,8 miljoen euro ten laste genomen. Recent nog heeft de provincieraad het subsidiereglement vereenvoudigd zodat het voor gemeenten nog gemakkelijker is om een subsidieaanvraag voor te bereiden en in te dienen.
Verder voorsprong nemen door te innoveren
Het Limburgs knooppuntensysteem bestaat bijna 30 jaar en in diverse andere binnen- en buitenlandse regio’s heeft men dit systeem gekopieerd. Om onze voorsprong in het fietstoerisme te houden, hebben wij in het kader van het Strategisch Actieplan in het Kwadraat (SALK) een duidelijke innovatiestrategie uitgerold. De investeringen in innovatieve fietsbelevingen in FDHW, FDDB en FDDH zijn een echte hefboom voor het fietstoerisme. 3 miljoen Limburgers en toeristen hebben sinds de opening van de drie projecten genoten van deze fietsbeleving. Met Fietsen onder de Grond en Fietsen door Terrills continueren wij de komende jaren die investeringsinspanningen.
De provincie innoveert ook in belevingsvolle rustplaatsen langs het fietsroutenetwerk. De rustplaatsen worden uitgerust met terreinmeubilair, ontworpen door Studio Segers te Maaseik. De zitbanken worden gemaakt naar het model van de H-Bench, een gepatenteerd zitelement van de firma ECOO te Houthalen-Helchteren. De leverancier is een andere Limburgse firma, het Kinroois bedrijf Wolters-Mabeg.
De rustplaatsen worden dus een op-en-top Limburgs product volgens de twee hoogste designprincipes: universal design, voor maximale toegankelijkheid voor personen met een zorgnood, en circulair ontwerpen voor het sluiten van de materiaalkringloop. PMD-afval wordt omgevormd tot uniek terreinmeubilair. De blauwe PMD-zak krijgt zo een nieuw leven en zorgt voor bijkomende beleving op ons fietsroutenetwerk. We voegen aan een gerecycleerd product nieuwe economische en maatschappelijke waarde toe. Voor de uitrol van dit plan hebben we 2 miljoen euro gereserveerd.
Fietsroutenetwerk, hefboom voor toeristische ondernemerschap
De volledige Limburgse vrijetijdseconomie genereert jaarlijks een omzet van meer dan 1,7 miljard euro, 1 op de 10 Limburgse jobs is een job in de vrijetijdseconomie. Het aandeel van het fietsroutenetwerk kan hierin niet worden onderschat. Fietstoeristen besteden gemiddeld 33 euro per dag. Tijdens een gewone fietstocht bedraagt de besteding 18 euro per persoon. Bij een toerist die onze provincie verblijft loopt die besteding al snel op tot 101,90 euro per persoon per overnachting. Uitgaande van het gemiddelde van 33 euro en 4 miljoen gebruikers van het toeristisch fietsroutenetwerk is er een rechtstreeks omzetpotentieel van 132 miljoen euro. Daarenboven is er een onrechtstreekse economische impact in andere economische segmenten zoals fietsenhandelaars.
Het is belangrijk om dit potentieel effectief om te zetten in inkomsten en omzet bij onze toeristische ondernemers. Via het provinciaal ondernemersprogramma begeleiden en ondersteunen wij hen om beter in te spelen op de kansen van het fietsroutenetwerk. Wij hebben een handige inspiratiegids ontworpen met advies en tips.