Brand, waterschade, diefstal of vandalisme, aardbevingen … We staan niet graag stil bij mogelijke calamiteiten. Of we denken: het zal ons wel niet overkomen. Maar de realiteit wijst anders uit. Zo verloor Provincie Limburg nog geen jaar geleden de hoeve “Kwalaak” in Bokrijk. Diefstal in kerken en bij heemkringen blijft eveneens een zorg. Het afgelopen jaar waren er bovendien veel meldingen van schimmeluitbraak in musea en archieven. Dan is er nog de prangende actualiteit: hoe moeten erfgoedinstellingen zich voorbereiden op een mogelijke stroompanne of terreurdreiging? ECCE, Eerste Hulp bij Calamiteiten met Cultureel Erfgoed, biedt mogelijke antwoorden. “Via het ECCE-traject ondersteunt en begeleidt Provincie Limburg het lokaal erfgoedbeleid bij de opmaak van een calamiteitenplan. Zo’n plan is een absolute noodzaak, want preventie en een snelle, adequate reactie zijn immers essentieel om mogelijke schade aan kostbaar Limburgs erfgoed te beperken”, vertelt gedeputeerde van Erfgoed Igor Philtjens.
ECCE, Eerste Hulp bij Calamiteiten met Cultureel Erfgoed
In het geval een calamiteit zich voordoet, zijn de restauratiekosten achteraf veel hoger dan de kosten voor preventiemaatregelen. Dergelijke maatregelen vragen evenwel veel denkwerk, een goede verstandhouding en duidelijke afspraken met lokale hulpdiensten. Om de lokale actoren hierbij zo goed mogelijk te ondersteunen, werd door Provincie Limburg het ECCE-begeleidingstraject ontwikkeld.
De provincie Limburg biedt het ECCE-begeleidingstraject aan alle 44 Limburgse gemeenten aan. Deze worden effectief georganiseerd als er voldoende kandidaten per gemeente zijn. Een professionele veiligheidsadviseur en FARO, Vlaams Steunpunt voor Cultureel Erfgoed vzw zorgen voor de inhoudelijke ondersteuning. De deelnemers worden tijdens vijf sessies intensief begeleid bij de opmaak van hun calamiteitenplan, zowel in groep als individueel. Het calamiteitenplan vertrekt vanuit een nulmeting ter plaatse. Op basis daarvan zal elke deelnemende organisatie een plan opstellen voor de preventie, detectie, reactie, evacuatie en het herstel in geval van een calamiteit. De lokale politie en brandweer worden er ook bij betrokken. Door middel van oefeningen zal snel duidelijk worden of de theorie vlot in de praktijk gebracht kan worden.
De gezamenlijke sessies en de contacten met brandweer en politie vormen meteen een aanzet voor een lokaal netwerk. In een latere fase is het immers de bedoeling om de contacten tussen de verschillende erfgoedbeheerders, de hulpdiensten en het gemeentebestuur te onderhouden, van elkaars problemen te leren en beter te gaan samenwerken.
Tweede succesvolle editie in Maaseik en Tongeren
In 2011 werd al een ECCE-traject afgerond in Hasselt en Sint-Truiden. Het afgelopen jaar waren de Musea Maaseik, het Gallo-Romeins Museum, het archief en de toekomstige schatkamer/museumkelder van de stad Tongeren aan de beurt. Maar liefst drie instellingen, verspreid over acht locaties, namen deel aan dit tweede calamiteitentraject. De basis, het calamiteitenplan, is er. De uitdaging voor de deelnemende instellingen is nu om het plan te implementeren binnen de organisatie, regelmatig te oefenen en steeds te actualiseren. Op 10 maart 2015 zet het provinciebestuur de deelnemers van deze tweede editie even in de bloemetjes tijdens een mini-congres rond risicobeheer voor de erfgoedsector in het Gallo-Romeins Museum in Tongeren.
Gedeputeerde Igor Philtjens blikt alvast tevreden terug op dit tweede succesvolle ECCE-traject: “Nog maar eens blijkt dat een goede organisatie en de alertheid van de mens de meest doorslaggevende beveiligingsaspecten zijn. Bovendien stippen het ECCE-traject en de succesvolle resultaten het belang en de kracht van de bovenlokale erfgoedzorg van de
provincie aan. Op naar een derde traject!”