© Levi Lenaerts
be-MINE vraagt een omgevingsvergunning aan voor het be-NATURE project, en meer specifiek voor de kern en de ontsluiting van de kapeltoren in de majestueuze Kolenwasserijen 1 en 3. De herbestemming van de effectieve gebouwdelen is nog geen deel van de vergunningsaanvraag. Eén jaar geleden werden de eerste plannen ontvouwd van be-NATURE, een restauratieprincipe waarbij de lokale natuur gecontroleerd wordt binnengebracht in een gedeelte van het mijnerfgoed. Het behoud van de beeldwaarde van de gebouwen stond centraal.
Na een intensief consultatietraject met erfgoedverenigingen, de Vlaamse Bouwmeester, de kwaliteitskamer van stad Beringen, overheden en administraties, werden de plannen verfijnd en ligt er nu een breed gedragen totaaloplossing op tafel. De kolenwasserijen worden met respect voor het verleden grotendeels opnieuw toegankelijk gemaakt voor bezoekers, met een fietspad via de historische kolensporen, een belevingswandeling doorheen het hart van het gebouw en een 360°-uitkijkpunt in de kapeltoren, het hoogste plekje van de mijnsite.
De mijnsite van Beringen omvat 100.000 m² aan bestaand gebouwenpatrimonium. Daarmee is het de grootste industriële erfgoedsite in Vlaanderen en uniek in Europa. Van alle overige mijnsites in Limburg is het de enige site waar het industriële hart van de mijn werd bewaard. De site wordt her-ontwikkeld door be-MINE NV, een samenwerking tussen de Limburgse investeringsmaatschappij LRM, en de private ontwikkelaars Ciril en Van Roey Vastgoed. De voorbije 10 jaar maakte het voormalige mijnterrein een ware metamorfose door: het ontpopte zich tot een aantrekkelijke en economische waardevolle toeristisch-recreatieve site, met veel beleving en ontspanningsmogelijkheden en dit met respect voor de erfgoedwaarde.
Belevingserfgoed voor brede publiek
Het be-NATURE-concept werd gelanceerd in 2021, naar aanleiding van het tienjarige bestaan van be-MINE. In de restauratieplannen wordt gekozen voor het absolute behoud van de beeldwaarde en het volume van het gebouw. In kolenwasserij 1 wordt het dragend skelet van balken en kolommen grotendeels behouden, worden onveilige vloerplaten en verloederde installaties opgeruimd. De gevels aan de noordzijde worden over de volledige hoogte gerestaureerd met het oog op het behoud van de beeld- en ensemblewaarde. De façade wordt ondersteund door drie zorgvuldig gerestaureerde traveeën en er worden intensieve beton- en staalherstellingen uitgevoerd; op die manier kunnen delen van het gebouw in de toekomst ook een herbestemming krijgen.
Een aantal resterende geselecteerde installaties en het merendeel van de structuur zal men gecontroleerd invullen door de bloeiende lokale natuur errond.
Het voorbije jaar werd het be-NATURE-concept verder verfijnd. Er werd inspiratie gehaald, niet alleen uit het studiewerk van de architecten, maar vooral ook uit de gesprekken met erfgoedverenigingen, ex-mijnwerkers, het Agentschap Onroerend Erfgoed, de Kwaliteitskamer van stad Beringen, Toerisme Limburg en vele andere beleidsverantwoordelijken en stakeholders.
Symbiose tussen be-NATURE en mijnbelevingscentrum be-MINE PIT
De combinatie van be-NATURE en het mijnbelevingscentrum be-MINE PIT zorgt voor een perfecte symbiose tussen erfgoedconsolidatie en beleving. Door de plannen van be-NATURE wordt de beeld- en ensemblewaarde van de site geconsolideerd. Het verhaal en de beleving van het mijnverleden op de Limburgse en Euregionale sociaal-economische ontwikkeling en op de Limburgse samenleving krijgt een plaats in be-MINE PIT. Bezoekers kunnen letterlijk in de voetsporen van de mijnwerkers treden en door het pad van de mijnwerker wordt het aanwezige industrieel erfgoed in zijn totaliteit beleefbaar gemaakt. Door een geïntegreerde ontwikkeling, die veel verder reikt dan het gezamenlijk uitkijkpunt in de kapeltoren, zorgen we voor een all-in beleving op de grootste mijnerfgoedsite van Europa en met het Kolenspoor trekken we die beleving zelfs naar de ruime Limburgse omgeving, van Beringen tot Eisden.
Breed draagvlak
Over de plannen is er in de voorbije periode veel overleg geweest met diverse erfgoedverenigingen, administraties en overheden. Uit een meeting met alle betrokken partijen midden oktober, bleek er een brede consensus te zijn over het verbeterde concept en een breed draagvlak om met het project verder te gaan.
Thomas Vints, burgemeester van stad Beringen: “Het vandaag voorliggend ontwerp en project be-NATURE beantwoordt aan wat het stadsbestuur steeds heeft beoogd, nl. dat de beeld- en de ensemblewaarde behouden blijft. Zeker het imposante zicht vanaf het kolenspoor en de mijncité op de kolenwasserij is een uniek beeld dat overeind blijft. Dit beeld zal nog worden versterkt door de geplande groenaanleg van het Sporenpark. Het project be-NATURE heeft de potentie een katalysator te worden voor leven en beleven op be-MINE en Beringen-Mijn. Tot slot appreciëren we als stadsbestuur de manier waarop dit ontwerp tot stand is gekomen, met voldoende inspraak en waarbij rekening is gehouden met kennis, ideeën en suggesties van lokale erfgoedverenigingen en de Kwaliteitskamer Beringen Mijn.”
Matthias Diependaele, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Wonen en Onroerend Erfgoed: “De site van be-MINE, met de kolenwasserijen, is de grootste erfgoedsite van Vlaanderen. De mijnen maken een integraal deel uit van onze Vlaamse identiteit en ons rijk industrieel verleden. Ik ben trots om sinds begin van mijn termijn als minister van erfgoed nauw bij dit dossier betrokken te zijn. Dat de plannen nu in uitvoering kunnen gaan, is de kers op de taart voor heel veel mensen. We geven aan een prachtige erfgoedsite een nieuwe, originele toekomst die ervoor zal zorgen dat ook komende generaties hier zullen kunnen genieten.”
“Vandaag zetten we de eerste stappen om vanaf 2024 toeristen onder te dompelen in het mijnverleden dat Limburg zo typeert. Tegelijk draagt be-MINE meer dan een steentje weg in het klimaatrobuuster maken van Limburg en Vlaanderen. Omgeven door prachtige natuur zal iedereen die dat wil het kolenspoor kunnen volgen vanop het hoogste punt van deze site tot diep onder de grond. Dankzij be-NATURE komen de rijke geschiedenis van ons mijnverleden en de uitdagingen van de toekomst op be-MINE binnenkort broederlijk samen”, zegt Vlaams minister van Natuur en Toerisme Zuhal Demir.
Timing en kostprijs
Het be-NATURE-project wordt begroot op 12,5 miljoen euro, inclusief de landschapsaanleg. Financiële middelen zijn afkomstig van de Vlaamse overheid, stad Beringen, LSM, private investeerders en be-MINE zelf.
be-MINE dient eerstdaags de bouwaanvraag in voor de kern en voor de ontsluiting van de kapeltoren in de majestueuze Kolenwasserijen 1 en 3. De ambitie is om uiterlijk in het derde kwartaal van 2023 de werken te kunnen aanvatten. De ingebruikname van het gebouw is voorzien eind 2024.
Vanaf het najaar wordt er ook ingezet op een informatiecampagne richting buurtbewoners en bezoekers, waarbij de plannen aan de hand van mooie visualisaties worden gepresenteerd.
© Levi Lenaerts