De Vlaamse Regering heeft op vrijdag 9 september een ‘meerjaren-premieovereenkomst’ voor Bokrijk goedgekeurd. Door de erkenning van het openluchtmuseum van Bokrijk als ‘Open Erfgoed’ kan Bokrijk bij toekomstige restauraties rekenen op een co-financiering van 80% met Vlaamse middelen. “Alle noodzakelijke werken zijn in een meerjarenplan gegoten dat vanaf nu in uitvoering gaat”, zegt Igor Philtjens, voorzitter van vzw Het Domein Bokrijk en gedeputeerde van Toerisme, Cultuur en Erfgoed. “In de periode 2017 tot 2021 worden alle 120 monumenten en landschappen onder handen genomen. Dankzij deze structurele aanpak en de Vlaamse betoelaging kunnen we ons patrimonium op een duurzame manier klaarmaken voor de volgende generaties.”
Uitzondering in erfgoeddecreet
Het openluchtmuseum van Bokrijk valt sinds 1996 onder het beschermingsbesluit voor monumenten en landschappen. Dit houdt in dat alle 120 historische gebouwen in het museum – en het museum in zijn geheel – als een geklasseerd landschap en geklasseerde monumenten zijn erkend. In mei 2014 keurde de Vlaamse Regering het nieuwe Onroerend-erfgoeddecreet goed. Dit decreet legt strengere voorwaarden op waaraan een monument moet voldoen om subsidies te verkrijgen, wat zou betekenen dat het openluchtmuseum – net zoals de overige provinciale gebouwen – geen beroep meer kon doen op Vlaamse premies bij restauratiewerken. “Na intensieve gesprekken met minister-president Geert Bourgeois, Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed, en met het Agentschap Onroerend Erfgoed werd voor Bokrijk een uitzondering gemaakt in het nieuwe decreet. Het museum verzamelt immers een unieke collectie erfgoed met huizen, schuren, kapellen en andere constructies uit heel Vlaanderen. Enkel een langdurige overeenkomt kan garanties bieden om dit waardevol historisch patrimonium in stand te houden”, aldus gedeputeerde Igor Philtjens. Die overeenkomst tussen de Vlaamse Regering en het provinciebestuur Limburg is nu dus een feit.
Alle noden gebundeld
Ter voorbereiding voerde het studiebureau Studio Roma, in opdracht van de deputatie van de provincie Limburg, een grondige audit uit van alle museumgebouwen en -erven. Zo werden alle noodzakelijke restauratie- en onderhoudswerken nauwkeurig in kaart gebracht. Op basis van deze studie kunnen de werken op korte, middellange en lange termijn ingepland worden. Er werd eveneens een beheersplan opgesteld dat alle aspecten met betrekking tot de ontsluiting van Bokrijk als erfgoedsite, het praktische beheer en de publiekswerking bundelt. Dit is een voorwaarde bij de erkenning als ‘Open Erfgoed’.
De totale kost om alle 120 monumenten te restaureren wordt geraamd op 20.000.000,00 euro (incl. btw). Hiervan neemt Vlaanderen 80% voor haar rekening. De provincie Limburg engageert zich voor de bijkomende financiering waarbij ook de bijkomende kosten voor ontwerpdossiers, voorafgaand onderzoek, erelonen en niet-betoelaagbare werken inbegrepen zijn.
Uitvoering op korte termijn
De timing van de werken is strikt vastgelegd. Hierbij werd rekening gehouden met de museale projecten die in Bokrijk op stapel staan zoals ‘bokrijk brandmerkt’ (in museumdeel Kempen) of ‘De Wereld van Bruegel’ (2019). Concreet gaat Bokrijk onmiddellijk van start met de restauratie van 11 historische gebouwen, waaronder de water- en windmolens en de kerk uit Erpekom in museumdeel Kempen. Gespreid over een periode van 5 jaar zullen alle monumenten in het openluchtmuseum aan de beurt komen.
Deze werken zullen voor de nodige bedrijvigheid zorgen in het openluchtmuseum dat in 2018 haar 60-jarig bestaan viert. Ze maken een bezoek aan het museum ook extra interessant. De bezoekers krijgen zo een beter zicht op de uiteenlopende bouwtechnieken die bij een restauratie komen kijken, waaronder ook traditioneel vakwerk zoals lemen, vitsen en strodekken. En na 2021 kan Bokrijk helemaal opgeknapt een volgende fase in zijn geschiedenis tegemoet gaan.