“Bokrijk ondersteunt met zijn kennis, expertise en vakmanschap de ideeën van vandaag en morgen en heeft alles in huis om het ‘vaklab’ voor vernieuwing, inspiratie en co-creatie te zijn. Geënt op het verleden, lieten 10 ontwerpers zich inspireren om een hedendaags object te ontwerpen en zullen ze het presenteren op de Biënnale interieur Kortrijk. Dat bevestigt mij op de ingeslagen weg verder te gaan en Bokrijk verder te ontwikkelen tot een plaats waar verleden, heden en toekomst perfect samenvallen”, aldus gedeputeerde van Toerisme, Cultuur en Erfgoed en voorzitter van vzw Het Domein Bokrijk, Igor Philtjens.
Bokrijk is een plek waar het erfgoed van gebouwen, objecten, overgeleverde gebruiken van het Vlaamse plattelandsleven reeds 60 jaar wordt geconserveerd. Maar het is al lang niet meer een synoniem voor een ‘gestold verleden’. Bokrijk is uitgegroeid tot een groots recreatiegebied met een museum, een arboretum en een uitgebreide publiekswerking. Recent is een vernieuwingstraject ingezet met reeds twee voor het publiek opengestelde museale projecten ‘De sixties’ en ‘De schuur uit Oorderen’, een vernieuwde speelschuur en ateliers. De sleutel voor deze transformatie is de relevantie van het erfgoed voor vandaag en de toekomst duidelijk maken. Dit door de gebouwen, objecten, hun makers en de bezoeker van vandaag op nieuwe manieren met elkaar in contact te brengen. Bokrijk als collectie is een schatkamer, een inspirerende voedingsbodem, een drager van tradities die steeds opnieuw vertaald en gebruikt kunnen worden, dan pas blijft het erfgoed levend en aanspreken.
Hedendaags vakmanschap
Aan de hand van zowel thema’s als toekomstige presentaties zal de bezoeker deze nieuwe aanpak de komende tijd ontdekken. De focus ligt op hedendaags vakmanschap. Nieuwe projecten en producten die het verleden als inspiratie nemen, inventief met beeld, materiaal en maakproces omgaan is het doel. Eigentijds en relevant zijn hun eigenschappen. Dit moet de nieuwe ‘brand’ worden: vandaar de naam bokrijk brandmerkt (BKRK).
Bokrijk stelde voor dit project architect-ontwerper Bart Lens als curator aan. Onder zijn deskundige begeleiding werden tal van nieuwe projecten opgezet. Een aantal van die initiatieven wordt voor het eerst op de Internationale Biënnale interieur van Kortrijk voorgesteld.
Operatie BKRK kiest twee leidraden voor zijn hedendaagse interventies: authentiek vakmanschap en ambachtelijke kwaliteit. Ze zijn overigens de typische eigenschappen van wat Belgische ontwerpers en producenten van vandaag kenmerkt. Ze zitten in het DNA van onze cultuur en houden een vorm van respect voor natuur, materiaal en het leven in.
De ontwerper/kunstenaar/vakman staat centraal. Het product: object, kunstwerk, idee of filosofie zijn uitingen van overgeleverde kennis en een creatieve geest.
Twee initiatieven
Het eerste programma, tegelijkertijd de lancering van ‘BKRK- bokrijk brandmerkt’, is de thematische en jaarlijkse ontwerpwedstrijd opgestart in 2014. Inmiddels kwamen leder, keramiek en hout aan bod. De kabelbinder O-binder van Margot Declerck, het walsend koffietasje No-Spoon van Stijn Schauwers en de schilmesjeshouder van Steven Gauberg zijn de laureaten van de wedstrijden. We presenteren op de Internationale Biënnale interieur van Kortrijk deze originele, duurzame en budgetbewuste ontwerpen.
Een tweede initiatief omvat de herinrichting van het Kasteel van Bokrijk. Vandaag wordt het kasteel gebruikt als vergader- en ontmoetingsplek. Lens wilde ‘bedenkers’ en ‘makers’ samen laten werken aan een gezamenlijk project. Tien ontwerpers krijgen de opdracht een hedendaagse invulling of object voor het kasteel te ontwerpen. Inmiddels zijn er vijf geproduceerd die we op de de Internationale Biënnale interieur van Kortrijk presenteren.
Laboratorium-tijdperk
De voorstellen inspireren zich op bestaande collectiestukken van het openluchtmuseum van Bokrijk en houden een duidelijk verband met gebruiksvoorwerpen van vroeger. Opnieuw zijn vakmanschap, een eerlijk maakproces en een eigentijds beeld de inzet.
Wat Bokrijk op de Biënnale interieur van Kortrijk presenteert zijn de resultaten van een ‘laboratorium-tijdperk’ dat Bokrijk opstartte. Het zijn proefstukken van een nieuwe methodiek en een andere manier van denken. Bokrijk wil de geschiedenis van het vakmanschap in Vlaanderen vanuit deze hedendaagse optiek verder uitschrijven.
Bijkomende informatie
Bart Lens, curator ‘BKRK – bokrijk brandmerkt’
Bart Lens is architect en productontwikkelaar. Afgestudeerd in 1982 werkt hij aanvankelijk bij verschillende architectenbureau’s. In 1995 start hij met een ontwerppraktijk LENS°ASS. Tot zijn realisaties behoren interieurinrichtingen, woningen, winkels, galeries, industriële complexen en woonerven. Hij ontwierp reeds tal van gebruiksvoorwerpen waarvan er diverse in productie en op de markt verkrijgbaar zijn.
De ontwerpen, architectuur maar ook de objecten, getuigen steeds van een pragmatische, realistische aanpak van de opgave gekoppeld aan een grote aandacht voor het materialiseren. Alle ontwerpkeuzes staan in functie van een bepaalde sfeer die hij nastreeft. Architectuur en objecten zijn geen aankleding, maar een wezenlijk onderdeel van een totaliteit van de omgeving. Kunst is daarbij de grootste inspiratiebron.
Bart Lens was docent aan het CAD in Ukkel, voor de richting architectuur en gastdocent Atelier aan de KULeuven Campus Sint-Lucas Gent en Brussel sinds 2004.
Sinds 2014 is Bart Lens curator van Bokrijk. Zijn ambitie is om vakmanschap opnieuw te honoreren en het maatschappelijk relevant te maken. Startend vanuit kleine producten wil hij een onderzoek op de ruimere schaal van het domein Bokrijk doorvoeren: de ambachten inzetten voor nieuwe ontwerpen, hedendaagse architectuur, eerlijk voedsel, een andersoortige communicatie en een beleving inzetten.
Presentatie objecten
De O-binder, leder
Margot Declerck, BKRK laureaat 2014
De kabelbinder is een eenvoudig ontwerp gemaakt uit een reststukje leder, met een vernuftige verbinding. Het product verbindt ambacht met innovatie en technologie. Het is ontstaan uit een hedendaags praktisch probleem: het samenhouden van allerhande kabels. In zijn praktisch nut bewijst het zijn relevantie.
No-spoon, espressokopje keramiek
Stijn Schauwers, BKRK laureaat 2015
Dit walsend espressokopje heeft een bolle onderkant en een dubbelwandige opzet. Vingers worden niet verhit door de koffie en de koffie koelt niet af door de vingers. Traditioneel kleidraaien op een schijf, het maken van een mal en glazuren leverden niettemin een verrassend functioneel en eigentijds kopje op.
Schilmesjeshouder, hout
Steven Gauberg, BKRK laureaat 2016
Het object is een vernuftig klein en nuttig voorwerp: een beschermhouder voor een scherp mesje. Het vergde de beste vaardigheden in houtbewerking. Gauberg kent alle knepen van het vak en experimenteert en perfectioneert technieken in het massief houtwerk. Handmatig werk en ‘het in de vingers krijgen’ van het vakmanschap zijn cruciaal. Dit zit ook in het houdertje: de vezelrichting in beide delen loopt quasi perfect door.
KistKast, massief eik en olie, 2016
Casimir
De kist was een van de eerste meubelen van de mens; een mobiel en langwerpig opbergmeubel dat mee kon verhuizen. Door de eeuwen heen transformeerde de kist tot kast; de functie bleef, maar het gebruik en het aanzicht veranderden. Het deksel werd deur, de schotten werden leggers. De ‘KistKast’ heeft 8 poten en behoudt zowel het horizontale aspect van de kist als het verticale van de kast.
LangeTafel4, eik en olie, 2016
Casimir
De tafel was in oorsprong geen vast meubel, maar werd opgesteld wanneer er nood aan was. De Egyptenaren verstopten de tafel onder hun bed, in de Middeleeuwen stond het tafelblad vaak tegen de muur en was de onderzijde vaak de drager van een schilder-/kunstwerk. ‘LangeTafel4’ is zo’n mobiele, polyvalente tafel. Het kunstwerk aan de onderzijde is van Stefan Peters.
Tafel-schilderij, verf op leder en eikenhout
Stefan Peters
De basis van dit werk is een schilderijenreeks ‘Sliced series’, waarbij het geschilderde beeld letterlijk versneden wordt in verticale stroken. Deze stroken opgesteld als lamellen beïnvloeden het beeld en geven een nieuwe ruimtelijkheid. De ingreep biedt veel mogelijkheden voor samenwerking met andere disciplines zoals design, beeldhouwkunst of architectuur. Het ‘Tafel-schilderij’ is een prototype van een 4 meter lange tafel op schragen. Net zoals oude tafel-schilderijen kan dit meubel gedemonteerd en als schilderij opgesteld worden. Dit is een eigentijds onderzoek van de landschapsschilderkunst of hoe non figuratief schilderen toch een suggestie van het landschap kan oproepen.
BKRK stoel, massief eikenhout en gepoedercoat metaal, 2016
Studio Segers (Bob en Wim Segers)
Studio Segers ontwerpt een eerlijk meubel dat de tand des tijds kan weerstaan. De driepotige archetypische ‘BKRK stoel’ met rugsteun is stapelbaar. De poten zijn opgebouwd uit ronde massief eiken onderdelen. Zitvlak en rug zijn eveneens samengesteld uit massieve delen. De connectie van zitvlak en poten wordt gemaakt door een metalen deel dat verwijst naar de opbouw van gereedschap. Deze stoel vraagt om vakmanschap, dit is geen industrieel product.
One day the hunter becomes the prey, massief populier, 2016
Frits Jeuris
De sculptuur is geïnspireerd op de jachtkamer met zijn trofeeën. Jeuris speelt met begrippen als “de ultieme jager, heerser, kasteelheer, bouwer, terrorist?” Dit laatste woord brengt ons weer helemaal in het nu. (heden) “Wie is nu jager of prooi? Wat jaag jij na in jouw leven?”
Hoe dan ook “one day we all become the prey”(toekomst).
Dweiltapijt, 4x3m, 100% pure wol, vlakweven, producent: Belca
Davy Grosemans – das ding
De dweil is misschien wel het nederigste product ooit vervaardigd. Een stukje textiel, enkel goed genoeg om vuil en smerigheid mee op te kuisen. Na gebruik bergen we het ver weg op in het poetshok, licht uit.
Bij nader inzien is het wel een mooi ding en niet zo banaal als we denken. Het is zonder dat we het beseffen een icoon van het Belgisch design. De dweil is in België al een eeuw lang populair in het huishouden. In de jaren 1950 begint textielfabrikant De Mandel dweilen en vaatdoeken te weven met een streep in de nationale kleuren. Zijn succesvolle idee van de driekleur wordt al snel door anderen overgenomen. Vandaag produceert enkel nog één Belgisch bedrijf dé Belgische dweil.
Het dweiltapijt is dan ook een ode aan de machtige Vlaamse textielnijverheid van weleer, evenals een eerbetoon aan een banaal maar mooi product. Een uniek stuk, op ambachtelijke wijze geweven door één van de laatste tapijtproducenten in België.